|
|
-
Камилова Л.Т., Смаилов Э.А., Хасанов Б.У., Ташматова Н.К.
-
Камилова Л.Т., Смаилов Э.А., Хасанов Б.У., Ташматова Н.К.
-
L. Kamilova, E. Smailov, B. Khasanov, N. Tashmatova
-
ВЛИЯНИЕ ИЗМЕНЕНИЯ КЛИМАТА НА АГРОКЛИМАТИЧЕСКИЕ ПОКАЗАТЕЛИ КАДАМЖАЙСКОГО РАЙОНА БАТКЕНСКОЙ ОБЛАСТИ
-
БАТКЕН ОБЛУСУНУН КАДАМЖАЙ РАЙОНУНУН АГРОКЛИМАТТЫК КӨРСӨТКҮЧТӨРҮНӨ КЛИМАТТЫН ӨЗГӨРҮШҮНҮН ТААСИРИ
-
IMPACT OF CLIMATE CHANGE ON AGROCLIMATE INDICATORS OF KADAMZHAI DISTRICT OF BATKEN REGION
-
В данной работе затронуты проблемы, связанные с
уточнением и определением количественных показателей агроклиматических условий Кадамжайского района Баткенской
области Кыргызстана. Анализированы и обобщены данные
многолетних инструментальных метеорологических наблюдений для оценки агроклиматических показателей, которые
влияют на продуктивность и урожайность сельскохозяйственных культур. За период 1991-2021 года анализ данных проведен с использованием элементов математической статистики и регрессионного анализа. Представлены результаты
проведенных аналитических расчетов с количественными показателями, изменения в пространственно-временном интервале. Определены количественные значения агроклиматических показателей таких как, сумма активных, эффективных
температур их эмпирическая обеспеченность, абсолютные
значения температур воздуха, возможная повторяемость
критических температур воздуха, коэффициент увлажнения,
испарение. Количество неблагоприятных явлений метеорологических условий и возможная их повторяемость, которые
влияют на продуктивность сельскохозяйственных культур.
Анализ исходных данных выполнен на основе инструментальных наблюдений за метеорологическими элементами на агрометеопосту Марказ расположенного в Кадамжайском районе
Баткенской области в населенном пункте Марказ. Для расчетов исходных данных использован стандартный табличный
процессор офисного пакета Microsoft Office.
-
Бул эмгекте Кыргызстандын Баткен облусунун Кадамжай районунун агроклиматтык шарттарынын сандык көрсөткүчтөрүн тактоо жана аныктоо менен байланышкан көйгөйлөр козголот. Айыл чарба өсүмдүктөрүнүн түшүмдүүлүгүнө жана түшүмдүүлүгүнө таасир этүүчү агроклиматтык
көрсөткүчтөрдү баалоо үчүн узак мөөнөттүү инструменталдык метеорологиялык байкоолордун маалыматтары талданат жана жалпыланат. 1991-2021-жылдар үчүн маалыматтарды талдоо математикалык статистиканын жана регрессиялык анализдин элементтерин колдонуу менен жүргүзүлгөн.
Жүргүзүлгөн аналитикалык эсептөөлөрдүн натыйжалары
сандык көрсөткүчтөр, мейкиндик-убакыт аралык интервалдын өзгөрүүсү келтирилген. Активдүү, эффективдүү температуралардын суммасы, алардын эмпирикалык коопсуздугу, абанын температурасынын абсолюттук маанилери, абанын критикалык температураларынын мүмкүн болгон жыштыгы,
нымдуулук коэффициенти, буулануу сыяктуу агроклиматтык
көрсөткүчтөрдүн сандык маанилери аныкталат. Айыл чарба
өсүмдүктөрүнүн түшүмдүүлүгүнө таасир этүүчү метеорологиялык шарттардын жагымсыз окуяларынын саны жана
алардын кайталанышы мүмкүн. Алгачкы маалыматтарды
талдоо агрометеорологиялык постто метеорологиялык элементтерге инструменталдык байкоолордун негизинде жүргүзүлдү. Марказ Баткен облусунун Кадамжай районуна караштуу Марказ айылында жайгашкан. Алгачкы маалыматтарды
эсептөө үчүн Microsoft Office пакетинин стандарттуу электрондук жадыбал процессору колдонулган.
-
This paper touches upon the problems associated with the
clarification and determination of quantitative indicators of the
agro-climatic conditions of the Kadamzhai district, Batken region,
Kyrgyzstan. The data of long-term instrumental meteorological
observations for the assessment of agro-climatic indicators that
affect the productivity and yield of agricultural crops are analyzed
and summarized. For the period 1991-2021, data analysis was carried out using elements of mathematical statistics and regression
analysis. The results of the conducted analytical calculations with
quantitative indicators, changes in the spatio-temporal interval are
presented. Quantitative values of agro-climatic indicators such as
the sum of active, effective temperatures, their empirical security,
absolute values of air temperatures, possible repeatability of critical
air temperatures, moisture coefficient, evaporation are determined.
The number of adverse events of meteorological conditions and
their possible recurrence that affect the productivity of crops. The
analysis of the initial data was carried out on the basis of instrumental observations of meteorological elements at the agrometeorological post. Markaz is located in the Kadamzhai district of the
Batken region in the village of Markaz. For calculations of the initial data, a standard spreadsheet processor of the Microsoft Office
package was used.
-
воздух, температура воздуха, осадки, испарение, гидротермический коэффициент, регрессионный анализ, баланс влаги, шкала Чеддока.
-
аба, абанын температурасы, жаан-чачын, буулануу, гидротермикалык коэффициент, регрессиялык анализ, нымдуулук балансы, Чеддок шкаласы.
-
air, air temperature, precipitation, evaporation, hydrothermal coefficient, regression analysis, moisture balance, Cheddock scale.
-
Камилова Лола Токтомуратовна, КыргызскоУзбекский Международный университет им.
Б.Сыдыкова, г.Ош, Кыргызская Республика,
кандидат географических наук, доцент.
Смаилов Эльтар Абламетович, КыргызскоУзбекский Международный им. Б.Сыдыкова,
г.Ош, Кыргызская Республика, доктор
сельскохозяйственных наук, профессор.
Хасанов Бахтияр Урманович,
Гидрометеорологическая служба при
Министерстве чрезвачыйных ситуаций
Кыргызской Республики, г.Ош, Кыргызская
Республика.
Ташматова Нурилла Кубатовна, Ошский
государственный университет, г.Ош, Кыргызская
Республика, кандидат биологических наук, и.о.
доцента.
-
Камилова Лола Токтомуратовна, Б.Сыдыков
атындагы Кыргыз-Өзбек Эл аралык
университети, Ош шаары, Кыргыз Республикасы,
география илимдеринин кандидаты, доцент.
Смаилов Эльтар Абламетович, Б.Сыдыков
атындагы Кыргыз-Өзбек Эл аралык
университети, Ош шаары, Кыргыз Республикасы,
айыл чарба илимдеринин доктору, профессор.
Хасанов Бахтияр Урманович, Кыргыз
Республикасынын Өзгөчө кырдаалдар
Министрлигине караштуу гидрометеорология
кызматы, Ош шаары, Кыргыз Республикасы.
Ташматова Нурилла Кубатовна, Ош мамлекеттик
университети, Ош шаары, Кыргыз Республикасы,
биология илимдеринин кандидаты, доценттин
милдетин аткаруучу.
-
Lola Kamilova, Kyrgyz-Uzbek International
University named after B.Sydykov, Osh, Kyrgyz
Republic, candidate of geographical sciences,
associate professor.
Eltar Smailov, Kyrgyz-Uzbek International named after
B.Sydykov, Osh, Kyrgyz Republic, doctor of
agricultural sciences, professor.
Bakhtiyar Khasanov, Hydrometeorological Service
under the Ministry of Emergency Situations of the
Kyrgyz Republic, Osh, Kyrgyz Republic.
Nurilla Tashmatova, Osh State University, Osh, Kyrgyz
Republic, candidate of biological sciences, acting
associate professor.
Камилова Л.Т., Смаилов Э.А., Хасанов Б.У., Ташматова Н.К. ВЛИЯНИЕ ИЗМЕНЕНИЯ КЛИМАТА НА АГРОКЛИМАТИЧЕСКИЕ ПОКАЗАТЕЛИ КАДАМЖАЙСКОГО РАЙОНА БАТКЕНСКОЙ ОБЛАСТИ. Известия ВУЗов Кыргызстана. 2023. №. 2. C. 49-56
|
